AUGUSTYN SZPRĘGA (1896-1949)

• działacz niepodległościowy,
• urzędnik,
• przedsiębiorca,
• pierwszy starosta malborski po II wojnie światowej,
• wydawca czasopisma regionalnego, "Dzieje Pomorza”, autor powieści historyczno-obyczajowej "Borowiacy i Zaborczycy"
• Odznaczony  Srebrnym Krzyżem Zasługi, wyróżniony Krzyżem Niepodległości, orderem Virtuti Militari, odznakami honorowymi Wojsk Wielkopolskich i Frontu Pomorza, pierścieniem pamiątkowym OWP nr 5 upamiętniającym zaślubiny wojsk polskich pod dow. Gen. Hallera z polskim Bałtykiem ,po odzyskaniu niepodległości

Strony wykonane przez uczniów technikum informatycznego o naszym patronie :

• Damian Dobek .: ZOBACZ :.
• Rafał Kiełpiński .: ZOBACZ :.

Urodził się 9 IV 1896 w Czersku, w rodzinie chłopskiej Jana i Marii z domu Niemczyk. Jako uczeń tamtejszej szkoły powszechnej był czołowym uczestnikiem strajku szkolnego 1906/7. Po jej ukończeniu w 1910 podjął naukę zawodu budowniczego, a w latach 1912-1914 uczęszczał do państwowej Szkoły Budowlanej w Stuttgarcie. Wcielony w 1914 do armii niemieckiej, służył na froncie w oddziałach techniczno-pomiarowych aż do rewolucji i zakończenia wojny w 1918 roku.  ( w Czersku 1896 -1912, 1918-1920, 1928-1935:    żył 53 lata z czego w sumie  23 lata  w Czersku )

Wrócił do Czerska i wkrótce został działaczem Organizacji Wojskowej Pomorza (OWP). W Podkomisariacie Naczelnej Rady Ludowej w Gdańsku powierzono mu w 1919 roku Wydział Organizacji Wojskowych i Straży Ludowych oraz funkcję komendanta okręgu kaszubskiego i powiatu puckiego OWP. Był wśród najbliższych współpracowników dra F. Kręckiego, dowódcy OWP. Organizował pomoc dla walczących w powstaniu wielkopolskim i przerzut ludzi z Pomorza na teren walk.

Po powrocie Pomorza do Polski w 1920r został pracownikiem Starostwa Krajowego w Toruniu; (porównywanym z obecnym urzędem marszałkowskim). Organizował Wydział Budowlano-Drogowy i pełnił funkcję komisarza ds. przejęcia mienia samorządowego z rąk administracji niemieckiej. W 1921 zdał egzamin państwowy na uprawnionego budowniczego. W roku 1925 został budowniczym powiatowym w Sępólnie Krajeńskim.

W roku 1928 objął kierownictwo jednego z przedsiębiorstw budowlanych w Czersku, a w 1930 usamodzielnił się, otwierając własny zakład budowlany i fabrykę wyrobów drzewnych. W roku 1935 przeszedł do pracy w Polskich Kolejach Państwowych, na stanowisku urzędniczym w Tczewie, które zajmował aż do wybuchu wojny.

Aresztowany przez Niemców, więziony był w Gniewie i Suszu, w 1940 zatrudniony m.in. w majątkach rolnych na Pomorzu Zachodnim, przetrzymywany w zakładach karnych w Anklamie i Szczecinie, przekazany do więzienia w Gdańsku, ostatecznie został wysiedlony do Generalnego Gubernatorstwa, gdzie od roku 1941 aż do zakończenia wojny prowadził w Starachowicach przedsiębiorstwo budowlane. Wróciwszy na Pomorze do Tczewa, 17 IV 1945 został mianowany przez Jakuba Prawina, pełnomocnika rządu na okręg mazurski, starostą malborskim. Urząd ten złożył we wrześniu tegoż roku, nie godząc się z korupcją, partyjną polityką różnych środowisk, a zwłaszcza z działalnością UB i PPR.

W tym okresie wykazał się bardzo dobrą postawą. Występował w obronie mieszkańców powiatu przeciw dowódcom oddziałów armii czerwonej, której żołnierze grabili ludność zarówno polską jak i niemiecką. Nie godził się również na zawłaszczanie władzy w powiecie przez komunistów. Tępił samowolę MO, UBP i KBW.

Po złożeniu urzędu zamieszkał w Kościukowie pod Starym Polem, gdzie prowadził niewielkie gospodarstwo. W dwudziestoleciu międzywojennym, mieszkając w różnych miastach Pomorza, był aktywnym działaczem wielu organizacji, zwłaszcza Towarzystwa Powstańców i Wojaków. Znalazł się też wśród członków powstałego w 1931 roku w Toruniu Towarzystwa do Badania Ruchu Niepodległościowego na Pomorzu oraz zasilił grono działaczy TCL w Czersku.

Współpracując z ludźmi kultury, m.in. J. Karnowskim w Czersku, od 1935 roku zaczął wydawać czasopismo regionalne "Dzieje Pomorza".

Był głównym organizatorem zjazdu byłych uczestników strajku szkolnego na Pomorzu, który odbył się w Czersku 2 i 3 V 1937 pod wysokim patronatem osobistości Pomorza. Szpręga był nie tylko twórcą jego komitetu honorowego i wykonawczego, ale także autorem publikacji dokumentującej to wydarzenie. Odznaczony za to został Srebrnym Krzyżem Zasługi. Ponadto był wyróżniony Krzyżem Niepodległości, orderem Virtuti Militari, odznakami honorowymi Wojsk Wielkopolskich i Frontu Pomorza, pierścieniem pamiątkowym OWP nr 5.

Ostatnie lata życia spędził w Malborku, poświęcając je na pisanie swoistego rodzaju wspomnień - opowieści historyczno-obyczajowej pt. Borowiacy i Zaborszczyzna w czasie strajku szkolnego. Tak przed wojną, jak i potem żywo interesował się sprawami Kaszub i ruchem kaszubsko-pomorskim, czując się także wykonawcą testamentu ks. Mestwina.

Żonaty z Jadwigą Marmułowicz (1921), miał zmarłą już córkę Kazimierę (ur. 1922, zam. Depka) i syna Henryka (ur. 1924), który w latach siedemdziesiątych zamieszkał w Hamburgu. Wnuczka A. Szpręgi Pani Gabriela Wierzbicka mieszka  w Gdańsku.

Szpręga zmarł 13 V 1949 w Malborku, gdzie został pochowany.

• W 60 rocznice  rocznicę śmierci Augustyna Szpręgi 12 maja 2009r odbyła  się w Malborku Nadzwyczajna Sesja Rady Powiatu Malborskiego „Zadania i kompetencje pierwszego powojennego starosty”, lokalna promocja książki: „Pro me moria Augustyn Szpręga ( 1896-1949)” opracowanej przez prof. Józefa Borzyszkowskiego oraz uroczyste odsłonięcie tablicy pamiątkowej, na budynku siedziby Starostwa Powiatowego Malborku
• Imię Augustyna Szpręgi nosi rondo na skrzyżowaniu ul. Żeromskiego i 17 Marca w Malborku (Uchwała Rady Miasta Malborka z dnia 26 czerwca 2008r)
• Rada Miejska Czerska Uchwałą nr XXXVIII/372/09 z dnia 26.XI.2009r nadała imię Augustyna Szpręgi jednej z ulic miasta Czerska.

Opracowanie Elwira Bieszke-Binnebesel ,dyrektor ZSP w Malachinie